(QT) - Tổng điều tra (TĐT) dân số và nhà ở năm 2019 là cuộc TĐT lần thứ 5 tại Việt Nam kể từ khi đất nước thống nhất đến nay. Điểm mới trong TĐT lần này là ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin (CNTT) và truyền thông trong tất cả các công đoạn từ công tác chuẩn bị xây dựng mạng lưới, thu thập thông tin, kiểm tra và nghiệm thu số liệu, xử lí số liệu đến công bố kết quả. Việc ứng dụng CNTT trong các khâu điều tra giúp nâng cao chất lượng thông tin; minh bạch trong xử lí thông tin; rút ngắn quá trình xử lí thông tin, công bố sớm kết quả tổng điều tra; cập nhật thông tin về dân số, đề xuất nâng cao chất lượng thông tin của hệ thống báo cáo hành chính thay thế TĐT dân số và nhà ở năm 2029.

Hướng dẫn kiểm tra giám sát TĐT bằng phần mềm được cài đặt trên điện thoại di động​

Mặc dù đây là cuộc TĐT thống kê về dân số và nhà ở định kì nhưng cuộc TĐT này được Đảng và Nhà nước coi trọng về mặt chất lượng, vì thông qua kết quả TĐT này để đánh giá chất lượng dân số, điều kiện sống và nhà ở, từ đó chuyển trọng tâm từ kiểm soát số lượng dân số sang chất lượng, gắn dân số với phát triển bền vững và thực hiện mục tiêu thiên niên kỉ của Liên Hợp Quốc. Do đó, dữ liệu đầu ra phải đảm bảo đầy đủ nhất, chính xác nhất, chi phí tiết kiệm nhất, thời gian thực hiện ngắn nhất. Việc ứng dụng CNTT trong tất cả các công đoạn TĐT đáp ứng được những yêu cầu khắt khe đó. Hình thức thu thập thông tin được cải tiến với 3 hình thức: Sử dụng phiếu điện tử trên thiết bị điện tử di động (CAPI) trong thu thập thông tin; phiếu trực tuyến để các hộ dân cư tự cung cấp thông tin thông qua sử dụng internet (Webform) và phiếu giấy in sẵn. Cùng với đó là việc đổi mới hình thức quản lí và sử dụng số liệu theo hướng quản lí dữ liệu tập trung và sử dụng phân tán. Đây là một trong những đột phá của TĐT dân số và nhà ở năm 2019 khi lần đầu tiên Tổng cục Thống kê sử dụng hình thức CAPI và Webform trong một cuộc điều tra thống kê quốc gia.

Cục Thống kê Quảng Trị đã tổ chức nhiều lớp tập huấn ứng dụng CNTT cho các thành phần tham gia TĐT, trong đó chú trọng luyện tập thực hành các phần mềm ứng dụng tạo sự thuần thục, nhuần nhuyễn để khi triển khai thực tế thực hiện không cho phép một sự sai sót nào. Anh Trần Văn Trung, Phụ trách CNTT Cục Thống kê Quảng Trị cho biết: “Để đảm bảo việc ứng dụng CNTT vào TĐT đạt hiệu quả cao nhất, tất cả các bộ phận tham gia TĐT như: Thành viên BCĐ TĐT, điều tra viên (ĐTV), giám sát viên (GSV), tổ trưởng…đều được tập huấn nghiệp vụ sử dụng phần mềm điều tra, quản lí và giám sát điều tra trên các thiết bị điện tử như máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh”.

BCĐ các cấp tỉnh, huyện, xã đã được thiết lập tạo nên cơ sở dữ liệu thống nhất trên Trang thông tin hệ thống điều hành tác nghiệp TĐT, bao gồm: Danh sách ĐTV thống kê và phân quyền trách nhiệm cho ĐTV thống kê thu thập thông tin tại các địa bàn điều tra cụ thể; BCĐ các cấp, GSV các cấp đã được phân quyền giám sát, kiểm tra, nghiệm thu số liệu của các địa bàn, địa phương cụ thể. Phó Trưởng Phòng Tổng hợp Cục Thống kê Quảng Trị, GSV cấp tỉnh Nguyễn Thị Kim Oanh cho biết: “Việc ứng dụng CNTT vào hoạt động giám sát là rất khoa học, thuận tiện, giám sát được ĐTV có đến trực tiếp điều tra tận hộ không (nhờ điện thoại di động có tích hợp định vị GPS); giám sát ĐTV và GSV cấp dưới có thực hiện đúng quy trình không. Trong quá trình truyền dữ liệu của ĐTV đều có sự giám sát của GSV cấp huyện, tỉnh, vì thế nếu dữ liệu ĐTV thu thập chưa chính xác thì nhờ ứng dụng các phầm mềm CNTT này mà GSV kịp thời phát hiện ra để báo cáo cấp trên xử lí, góp phần nâng cao chất lượng số liệu”.

ĐTV cài đặt phần mềm thu thập thông tin TĐT 2019 vào thiết bị di động để thực hiện các thao tác về ghi nhận thông tin do hộ dân cư cung cấp và truyền gửi thông tin về cơ sở dữ liệu TĐT 2019 theo yêu cầu. Phần mềm điều tra thu thập thông tin sử dụng trong TĐT 2019 được xây dựng dành cho các thiết bị di động sử dụng hệ điều hành Android và hệ điều hành IOS như: Máy tính bảng, điện thoại thông minh.

Tổng số hộ đăng kí tự cung cấp thông tin trên internet gần 1.100 hộ. Cuộc TĐT lần này, Quảng Trị quyết tâm 100% địa bàn sử dụng phương pháp thu thập thông tin bằng hình thức CAPI.

Tuy nhiên, do đây là hình thức thu thập thu thông tin mới mẻ nên việc triển khai gặp những khó khăn nhất định, đó là: Do yêu cầu ĐTV phải có và sử dụng thành thạo thiết bị di động, đồng thời phải am hiểu điều tra thống kê, nhưng với điều kiện tỉnh Quảng Trị có một số huyện miền núi, để trưng tập đầy đủ lực lượng và đảm bảo yêu cầu là rất khó khăn. Mặt khác, việc trưng tập lực lượng ĐTV, tổ trưởng được giao cho BCĐ cấp xã trưng tập nên chất lượng ĐTV phần nào còn hạn chế, chưa đáp ứng tốt yêu cầu nghiệp vụ và sử dụng CNTT. Thiết bị di động để sử dụng điều tra thu thập thông tin phiếu điện tử được huy động từ các ĐTV nhưng thiết bị di động của ĐTV nhiều chủng loại, cấu hình khác nhau gây khó khăn cho việc cài đặt và sử dụng trong tập huấn và điều tra. Thiết bị CNTT tại Cục Thống kê tỉnh và Chi cục Thống kê các huyện, thị xã, thành phố phục vụ cho công tác điều hành trên Trang quản lí, điều hành tác nghiệp hệ thống TĐT đã cũ, cấu hình thấp gây một số trở ngại trong quá trình tác nghiệp của BCĐ và GSV cấp tỉnh và huyện.

Việc cải tiến này sẽ đem lại nhiều lợi ích nhưng cũng tạo ra những thách thức không nhỏ trong thực hiện TĐT vì hạ tầng CNTT hiện nay của Tổng cục Thống kê không đảm bảo để tiếp nhận nhiều hình thức truyền gửi thông tin cùng một lúc; việc sử dụng webform gặp nhiều khó khăn do tỉ lệ hộ hoàn thành webform thấp. Bên cạnh đó, việc áp dụng CNTT vào TĐT cũng rủi ro rất cao (do thiết bị hư hỏng, sử dụng phần mềm của các ĐTV chưa thành thạo, bấm nhầm…) .

Mặc dù vậy, được sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, BCĐ TĐT dân số và nhà ở trung ương, Tổng cục Thống kê và các đơn vị liên quan; sự phối hợp chặt chẽ giữa BCĐ các cấp (cấp tỉnh, huyện, xã) nên công tác chuẩn bị cho TĐT đã được thực hiện kĩ lưỡng, bài bản, khoa học, đúng quy trình, trong đó đặc biệt quan tâm về vấn đề CNTT; các đơn vị cung cấp dịch vụ truyền thông (VNPT, Viettel) đáp ứng tốt yêu cầu về CNTT phục vụ cho công tác tập huấn và điều tra. Việc áp dụng mạnh mẽ CNTT trong điều tra thống kê góp phần quan trọng đưa cuộc TĐT dân số và nhà ở năm 2019 trên phạm vi toàn tỉnh sẽ hoàn thành nhanh, gọn, tiết kiệm với kết quả đạt chất lượng cao nhất.

Theo Trần Cát Linh - Báo Quảng Trị